Od 1 stycznia 2014 r. obowiązują istotne zmiany dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT. Dotyczą one nie tylko ogólnych zasad, lecz modyfikują także dotychczasowe szczególne momenty powstania obowiązku podatkowego.
Od ogólnej zasady, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi zostały przewidziane także wyjątki, zdefiniowane w przepisach szczególnych. W odniesieniu do niektórych dostaw towarów i świadczenia usług obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty czy też z chwilą wystawienia faktury. Odrębne zasady dotyczą również importu towarów oraz dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez małego podatnika, rozliczającego się metodą kasową, jak również wewnątrzwspólnotowych dostaw i nabyć towarów. Konieczność rozpoznania obowiązku podatkowego w przypadku otrzymania całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi została wyłączona tylko w odniesieniu do niektórych czynności o charakterze „ciągłym” i „masowym” oraz w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowych dostaw i nabyć towarów.
Podatnik, celem ustalenia, według jakich zasad w jego konkretnej sytuacji następuje rozpoznanie obowiązku podatkowego, w pierwszej kolejności powinien sprawdzić czy nie ma do niego zastosowania któryś z przepisów szczególnych. Jeśli przepisy szczególne nie znajdą zastosowania, wówczas stosuje się zasady ogólne. Przy stosowaniu zasad ogólnych istotne jest również rozpoznanie, czy nie znajdą zastosowania „umowne” zasady określające moment wykonania danej czynności.
Zasady szczególne dotyczą takich usług jak:
1. Wydanie towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu;
2. Przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie;
3. Dostawa towarów dokonywana w trybie egzekucji;
4. Świadczenie usług w postępowaniu sądowym i przygotowawczym na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych łub prokuratury (szczególny moment powstania obowiązku podatkowego nie znajdzie zastosowania w sytuacjach, w których wystąpi import tych usług. W takim przypadku obowiązek podatkowy będzie powstawał na zasadach ogólnych, tj. z chwilą wykonania tych usług lub – jeśli przed tym momentem otrzymano całość lub część zapłaty – z chwilą otrzymania zapłaty w odniesieniu do otrzymanej części;
5. Świadczenie usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41, tj.:
a. usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji,
b. usługi udzielania kredytów łub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,
c. usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę łub pożyczkodawcę;
d. usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;
e. usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach, innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi);
6. Usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.
7. Dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze;
8. Usługi budowlane lub budowlano-montażowe;
9. Dostawa drukowanych: książek (z wyłączeniem map i ulotek), gazet, czasopism i magazynów;
10. Dostawa energii elektrycznej, cieplnej łub chłodniczej, gazu przewodowego;
11. Świadczenie usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych;
12. Świadczenie usług związanych z uzdatnianiem i dostarczaniem wody za pośrednictwem sieci wodociągowych (PKWiU 36.00.20.0);
13. Świadczenie usług związanych z handlem wodą dostarczaną za pośrednictwem sieci wodociągowych (PKWiU 36.00.30.0);
14. Świadczenie usług związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków (PKWiU ex 37);
15. Świadczenie usług związanych ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nadających się do recyklingu (PKWiU 38.11.1);
16. Świadczenie usług związanych ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nienadających się do recyklingu (PKWiU 38.11.2);
17. Świadczenie usług związanych z infrastrukturą przeznaczoną do przemieszczania odpadów innych niż niebezpieczne (PKWiU 38.11.6);
18. Świadczenie usług związanych ze zbieraniem odpadów niebezpiecznych (PKWiU 38.12.1);
19. Świadczenie usług związanych z infrastrukturą przeznaczoną do przemieszczania odpadów niebezpiecznych nadających się do recyklingu (PKWiU 38.12.30.0);
20. Świadczenie usług związanych z obróbką odpadów innych niż niebezpieczne w celu ich ostatecznego usunięcia (PKWiU 38.21.10.0);
21. Świadczenie usług związanych z usuwaniem odpadów innych niż niebezpieczne (PKWiU 38.21.2);
22. Świadczenie usług związanych z przetwarzaniem pozostałych odpadów niebezpiecznych (PKWiU 38.22.19.0);
23. Świadczenie usług związanych z unieszkodliwianiem odpadów promieniotwórczych i pozostałych odpadów niebezpiecznych (PKWiU ex 38.22.2), z wyłączeniem usług zagospodarowania odpadów promieniotwórczych (ponownego przetwarzania paliw i odpadów) (PKWiU es 38.22.21.0);
24. Świadczenie usług związanych z odkażaniem i czyszczeniem (PKWiU 39.00.1);
25. Świadczenie usług pozostałych związanych z rekultywacją oraz specjalistycznych w zakresie kontroli zanieczyszczeń (PKWiU 39.00.2);
26. Świadczenie usług zamiatania śmieci i usuwania śniegu (PKWiU 81.29.12.0);
27. Świadczenie usług pozostałych sanitarnych (PKWiU 81.29.13.0);
28. Świadczenie usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze;
29. Świadczenie usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia;
30. Świadczenie usług stałej obsługi prawnej i biurowej;
31. Świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.
Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego przewidziany dla ww. usług nie znajdzie zastosowania w sytuacjach, w których wystąpi import tych usług. W takim przypadku obowiązek podatkowy będzie powstawał na zasadach ogólnych.
Opracowanie: Michał Malinowski, RPE WK
Źródło: www.mf.gov.pl, stan z dnia 3 stycznia 2014 r.
Data publikacji: 3 stycznia 2014 r.