Jeżeli w wyniku zawinionych niedoborów towarów, dany towar w efekcie końcowym nie zostanie wykorzystany do działalności opodatkowanej, to prawo podatnika do odliczenia w związku z wyżej wskazanym nabyciem powinno zostać utracone. Takie stanowisko przedstawił NSA w wyroku z dnia 19 lipca 2011 r., sygn. akt I FSK 1123/10.
Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było to, czy w związku z powstaniem zawinionego niedoboru towarów podatnik traci prawo do odliczenia podatku naliczonego, w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.
Podatnik jest zdania, że prawo do odliczenia przysługuje również w sytuacji niedoboru zawinionego. Minister Finansów uznał jednak, że w przypadku, gdy z przyczyn od podatnika zależnych, w tym przypadku w wyniku niedoborów zawinionych (manka), nie dochodzi do wykorzystania nabytych towarów do działalności opodatkowanej, prawo podatnika do odliczenia zostaje utracone. W takiej sytuacji odliczona kwota podatku z tytułu nabycia towarów, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej winna być skorygowana.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Co prawda z treści art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnik nie ma możliwości dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, to jednak sąd przywołał tu wyrok ETS-u z 15 stycznia 1998 r. C-37/95, LEX nr 84296, zgodnie z którym prawo do odliczenia nie może być uzależnione od okoliczności niezależnych od woli podatnika. Zgodnie z tym wyrokiem, jeżeli inwestycji, w związku z którą przysługiwało prawo do odliczenia w momencie jej wprowadzenia, zaniechano z uwagi na okoliczności pozostające poza kontrolą podatnika, nie ma on obowiązku dokonywania korekty odliczenia. Tym samym ochrona uprawnienia podatnika jest uzależniona również od tego, czy brak wykorzystania zakupionych towarów i usług był spowodowany czynnikami niezależnymi od samego podatnika.
Dlatego w sprawie rozpatrywanej przez NSA należy przyjąć, że jeżeli w wyniku zawinionych niedoborów towarów, dany towar w efekcie końcowym nie zostanie wykorzystany do działalności opodatkowanej, to prawo podatnika do odliczenia w związku z wyżej wskazanym nabyciem powinno zostać utracone. Dla oceny prawa do obliczenia konieczne jest więc każdorazowe ustalenie czy utrata towarów leżała poza kontrolą podatnika, czy też nie.
Opracował: Michał Malinowski, RPE WKP
Źródło: www.nsa.gov.pl, stan z dnia 30 września 2011 r.