Od 1 października 2013 r. działa instytucja odpowiedzialności podatkowej nabywcy za zobowiązania podatkowe w VAT sprzedawcy w obrocie niektórymi wyrobami stalowymi (nieobjętymi mechanizmem odwrotnego obciążenia), paliwami i złotem nieobrobionym.
Podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów wrażliwych odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, przy czym odpowiedzialność podatkowa nabywcy jest ograniczona do części podatku proporcjonalnie przypadającej na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów. Odpowiedzialność podatkowa nabywcy będzie miała zastosowanie w odniesieniu do transakcji o dużej wartości, tj. w przypadku gdy wartość nabywanych towarów wrażliwych od jednego dostawcy, bez kwoty podatku, przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50 000 zł.
Przesłanka do zastosowania tej instytucji wystąpi, gdy w momencie dokonania dostawy towarów wrażliwych, nabywca wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Uzasadnione podstawy wystąpią, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki na jakich została ona dokonana odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej. Nie będzie podstaw do stosowania odpowiedzialności, jeżeli np. niska cena zastosowana w danej transakcji jest wynikiem przyznanego nabywcy stosowanego w praktyce handlowej rabatu.
Przesłanki wyłączające stosowanie odpowiedzialności podatkowej nabywcy
Wprowadzone przepisy zawierają katalog przesłanek, które umożliwiają wyłączenie stosowania odpowiedzialności podatkowej nabywcy. Dla uwolnienia się od odpowiedzialności wystarczy spełnienie jednej z następujących przesłanek:
1. Podatnik nabył paliwo na stacji paliw lub stacji gazu płynnego, do standardowego zbiornika używanego przez siebie pojazdu, do napędu tego pojazdu. Aby skorzystać z tej przesłanki wystarczy jedynie wykazanie przed organem podatkowym, że zakupy były dokonywane w ww. miejscach.
2. Podatnik nabył paliwo od podatnika dostarczającego gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych. Aby skorzystać z tej przesłanki wystarczy jedynie wykazanie przed organem podatkowym, że zakupy były dokonywane od ww. podatnika.
3. Powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem dostawcy w nierzetelnym rozliczeniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej. Oznacza to, iż odpowiedzialność solidarna będzie stosowana w procederach oszukańczych, zatem zwykłe biznesowe kłopoty finansowe podatnika, które skutkują brakiem możliwości zapłaty podatku do urzędu nie doprowadzą do powstania odpowiedzialności podatkowej po stronie nabywcy.
4. Podatnik wykazał, że okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki na jakich została ona dokonana mimo, że odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, nie miały wpływu na niezapłacenie podatku. Wykazywanie przez nabywcę spełnienia tej przesłanki uzasadnione jest faktem, że tylko on posiada wiedzę o okolicznościach towarzyszących danej dostawie towarów i tylko on może takiej wiedzy organowi podatkowego dostarczyć, w szczególności, że z nich wywodzi korzystne dla siebie skutki.
5. Skorzystanie z funkcji ochronnej instytucji kaucji gwarancyjnej – nabywca „może się wyłączyć” z odpowiedzialności solidarnej, jeżeli kupił towary od podmiotu wymienionego na dzień dokonania dostawy towarów w prowadzonym przez Ministra Finansów w formie elektronicznej i opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną i wysokość złożonej kaucji była odpowiednia, tj. odpowiadała co najmniej jednej piątej kwoty podatku należnego przypadającej na dostawy towarów dokonane w danym miesiącu na rzecz danego podatnika lub wynosiła co najmniej 3 000 000 zł.
Opracowanie: Jolanta Mazur, RPE WK
Data publikacji: 17 października 2013 r.