W wyrokach sądów pracy zasądzane są od pracodawców różne rodzaje roszczeń dochodzone przez pracowników w postępowaniu sądowym. Zgodnie z art. 21 u.o.p.d.f. niektóre z zasądzanych należności ze stosunku pracy są wolne od podatku dochodowego.
Należą do nich odszkodowania oraz zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
– odpraw należnych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
– odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
– odszkodowań przyznawanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
– odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Jako przykłady opodatkowanych świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy zasądzanych w wyrokach sądów pracy, poza ww., można wymienić:
– wynagrodzenie za pracę, w tym różne dodatki do wynagrodzeń (premie, nagrody, wynagrodzenie za prace w godzinach nadliczbowych, itp.) i świadczenia o podobnym charakterze, takie jak nagrody jubileuszowe,
– ekwiwalent za niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego.
Opodatkowane są także odszkodowania w części dotyczącej utraconych korzyści (lucrum cessans).
Nieopodatkowane są zatem wszystkie rodzaje odszkodowań inne niż ww., w tym np. odszkodowania z tytułu (zasada ogólna):
– wadliwego rozwiązania stosunku pracy (za wypowiedzeniem i bez wypowiedzenia, np. z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z przepisami prawa pracy rozwiązania dyscyplinarnego na podstawie art. 52 k.p.),
– naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, por. interpretację indywidualną Dyrektora IS w Warszawie z 23.2.2012 r., IPPB4/415-901/11-4/JK3;
– stwierdzonego mobbingu, jeżeli pracownik w wyniku mobbingu rozwiązał umowę o pracę (por. interpretację indywidualną Dyrektora IS w Katowicach z 25.4.2012 r., sygn. IBPBII/1/415-93/12/ASz).
– niewydania w terminie świadectwa pracy,
– uszczerbku na zdrowiu będącego wynikiem wypadku przy pracy, itp.
Ustawa zwalnia ponadto z opodatkowania inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie.
Podobnie jak świadczenia otrzymane na podstawie wyroku należy traktować świadczenia otrzymane przez pracownika na podstawie umowy ugody zawartej przed sądem pracy. Zwolnienie nie obejmuje odszkodowań otrzymanych na podstawie ugód pozasądowych. Jak wiadomo ugodę można zawrzeć w kilku innych jeszcze sytuacjach (w postępowaniu polubownym przed komisją pojednawczą lub sądem polubownym, w postępowaniu mediacyjnym w toku postępowania sądowego, poza postępowaniem sądowym, itd.).
Nieopodatkowane są świadczenia w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Takie odszkodowania i renty mogą być także zasądzane w wyrokach sądów pracy (dochodzone są na podstawie art. 444 kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 kodeksu pracy).
Zgodnie z art. 21 pkt. 95 nie podlegają opodatkowaniu ponadto odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i wszelkich innych świadczeń ze stosunku pracy, bez względu na to czy zostały one wypłacone na podstawie wyroku czy też nie. Ustawodawca nie zwolnił co do zasady z opodatkowania odsetek, ale w przypadku odsetek od wynagrodzeń uczynił wyjątek.
dr Artur Rycak, kierownik podyplomowych Studiów prawa podatkowego na Uczelni Łazarskiego w Warszawie
Data publikacji: 29 października 2013 r.